Wszyscy wiemy, że kwasy tłuszczowe omega-3 są świetne dla zdrowia. To także ogromna pomoc dla tych, którzy poważnie trenują oraz dla każdego, kto chce być sprawniejszy i silniejszy. Jeśli poważnie myślisz o poprawie formy, przeczytaj ten artykuł do samego końca. Dowiesz się więcej o tym, w jaki sposób omega-3 korzystnie wpływa na trening fizyczny.
Table of Contents
W jaki sposób olej rybny Omega-3 pomaga przy treningu
Z każdym dniem mamy coraz większą wiedzą na temat dobrego wpływu omega-3 na wydajność sportową i regenerację po wysiłku fizycznym. Zacznijmy od pierwszej korzyści płynącej z przyjmowania oleju rybnego przy treningu.
Korzyść #1: Olej rybny Omega-3 może obniżać poziom kortyzolu podczas treningu
Ćwiczenia fizyczne mogą być wspaniałe i sprawiać, że poczujesz się niesamowicie. Jest jednak jedna wada, która może sprawić, że zamiast przypływu energii poczujesz wypalenie: chodzi o skutki działania kortyzolu. Produkowany w nadnerczach kortyzol jest hormonem stresu, który jest uwalniany w odpowiedzi na niski poziom cukru we krwi i stres psychiczny lub fizyczny.
Intensywny trening lub stres związany z fizycznym forsowaniem ciała, które nie jest do tego przyzwyczajone, może wywołać uwalnianie kortyzolu. Choć kortyzol to dobra rzecz, ponieważ pomaga nam radzić sobie ze stresem i reguluje stan zapalny, może być również szkodliwy dla organizmu, gdy jest uwalniany zbyt często. Przeciwdziała on korzyściom płynącym z ćwiczeń, utrudniając wzrost mięśni i prowadząc do tycia brzucha. Może on również sprawiać, że poczujemy się zmęczeni.
Wykazano, że suplementacja olejem rybnym omega-3 obniża poziom kortyzolu po wysiłku fizycznym. Po sześciu tygodniach przyjmowania suplementu omega-3, grupa uczestników badania miała obniżony poziom kortyzolu. Zaobserwowano również, że zmniejszyła się ilość tkanki tłuszczowej w ich ciałach, podczas gdy poziom beztłuszczowej tkanki mięśniowej wzrósł (1).
W badaniu z 2011 roku zaobserwowano, że omega-3 stymuluje syntezę białek mięśniowych. Kiedy ćwiczysz lub podnosisz ciężary, w rzeczywistości uszkadzasz swoje mięśnie, delikatnie uszkadzając włókna mięśniowe. To właśnie podczas okresu odpoczynku po ćwiczeniach mięśnie stają się większe i silniejsze dzięki procesowi gojenia. Stymulując syntezę białek mięśniowych, omega-3 pobudzają gojenie i wzrost mięśni w tym okresie (2).
Korzyść #2: Omega-3 pomaga przy zakwasach po treningu
Olej rybny omega-3 nie tylko zwiększa korzyści płynące z ćwiczeń, ale także pomaga radzić sobie z nieprzyjemnymi następstwami w postaci obolałych i sztywnych mięśni. Opóźniona bolesność mięśni po treningu (znana potocznie jako zakwasy) dość często występuje u osób, które dopiero zaczynają trenować. Może pojawić się także po zbyt intensywnym wysiłku fizycznym – nawet u doświadczonych osób.
Bolesność i ograniczenie zakresu ruchu jest często spowodowane stanem zapalnym, który pojawia się, gdy mięśnie ulegają uszkodzeniu. Jako środek przeciwzapalny, omega-3 może zmniejszyć nasilenie stanu zapalnego i złagodzić ból. Zwiększając również przepływ krwi do uszkodzonych mięśni, pomaga przyspieszyć proces regeneracji i pozwala szybciej wrócić do treningu.
Owe korzyści oleju rybnego zostały wykazane w badaniu z 2009 roku skoncentrowanym na wpływie omega-3 na przeciwdziałanie zakwasom. W porównaniu do grupy badawczej, która nie przyjmowała omega-3, grupa, która stosowała suplementację omega-3 doświadczyła złagodzenia bólu i zwiększonego zakresu ruchu na 24 do 48 godzin po treningu, czyli wtedy, gdy objawy zakwasów są najbardziej odczuwalne (3). Zmniejszenie stanu zapalnego i bólu zaobserwowano również w drugim badaniu, w którym uczestnicy otrzymywali 3000 mg dawki omega-3 dziennie (4).
Korzyść #3: Suplementacja Omega-3 wspiera wzrost masy mięśniowej i siły
Kilka badań wykazało wzrost białka mięśniowego po suplementacji olejem rybnym omega-3, najpierw u zwierząt (5-7), a następnie u ludzi (8-13). Zdaje się, że stoją za tym zjawiskiem dwa główne powody.
Pierwszym z nich jest to, że kwasy tłuszczowe omega-3, a w szczególności EPA i DHA, stymulują odpowiedź anaboliczną. Drugim jest to, że kiedy kwasy tłuszczowe omega-3 docierają do błon komórkowych w organizmie, zwiększają one płynność i wrażliwość na insulinę. To z kolei sprawia, że więcej anabolicznych składników odżywczych i aminokwasów, może wejść do komórek mięśniowych z krwi, co naturalnie prowadzi do większego wzrostu mięśni.
Efekty anaboliczne i wspomaganie budowy mięśni przez omega-3 wynikają z jego zdolności do włączania szlaku sygnałowego mTOR (10-14). mTOR jest systemem wykrywania białek w organizmie. Kontroluje on wzrost komórek, metabolizm, syntezę białek i transkrypcję DNA w oparciu o środowisko, które wyczuwa w organizmie.
Oznacza to, że mTOR może zostać włączony lub wyłączony w zależności od różnych czynników fizjologicznych, takich jak dostępność składników odżywczych, biochemia organizmu, stres, a także poziom hormonów, energii komórkowej i tlenu. Z tego powodu mTOR działa jak główny przełącznik dla wzrostu mięśni szkieletowych (15-16). Tak więc jeśli możemy włączyć mTOR, możemy wyhodować więcej mięśni i rozwinąć większą siłę (17-19).
Korzyść #4: Omega-3 zapobiega rozkładowi mięśni
Mięśnie są w ciągłym stanie zmian, są nieustannie rozkładane, naprawiane i syntetyzowane są nowe komórki mięśniowe. Ten proces anabolizmu i katabolizmu jest generalnie zrównoważony. Jednakże, kiedy skupiamy się na budowaniu siły poprzez trening i zwiększanie spożycia białka, staramy się stworzyć dodatni bilans syntezy netto, gdzie więcej białka jest wytwarzane niż rozkładane. Oczywiście, w czasie kontuzji, choroby i długotrwałego braku aktywności, katabolizm jest często większy niż anabolizm, wskutek czego możemy stracić masę mięśniową.
System katabolizmu, czyli rozpadu białek, jest regulowany przez system proteasomu ubikwitynowego. System ten wyszukuje i rozkłada wadliwe i uszkodzone białka lub inne białka, które nie są potrzebne, lub są w inny sposób nadmiarowe w stosunku do wymagań. Utrzymuje on homeostazę, zapewniając nam właściwy poziom białek, we właściwych ilościach, we właściwym czasie.
Kiedy robimy sobie przerwę od treningu lub ogólnie stajemy się mniej aktywni, nasze zapotrzebowanie na masę mięśniową spada, a więc szlak proteasomu ubikwityny zostaje „podkręcony”, przez co mamy tendencję do utraty masy mięśniowej. Ponadto system ten może zacząć źle funkcjonować i stać się bardziej aktywny z powodu starzenia się, chorób zakaźnych, nowotworów, chorób zwyrodnieniowych i zapalnych, takich jak choroba Alzheimera, zapalenie stawów, cukrzyca, a także innych schorzeń powodujących utratę masy mięśniowej.
Jednak suplementacja omega-3, a w szczególności kwasem tłuszczowym omega-3 EPA, wykazała zdolność regulacji szlaku proteasomu ubikwityny, dzięki czemu zmniejsza się utrata mięśni (20-23).
Omega-3 może mieć działanie antykataboliczne również poprzez wpływ na hormony stresu. Podwyższony poziom hormonów stresu, takich jak kortyzol, adrenalina i noradrenalina, może powodować rozpad mięśni (24), a przyjmowanie suplementów omega-3 obniża poziom kortyzolu i katecholamin, a także zmniejsza aktywację nadnerczy (8, 24).
Korzyść #5: Może pomóc zwiększyć tolerancję podczas treningu poprzez poprawę krążenia krwi
Utrzymanie energii podczas treningu jest również wyzwaniem dla każdego – od osób dopiero rozpoczynających swoją przygodę z treningiem, aż po olimpijczyków. Zmęczenie w końcu dopada nas wszystkich! Na szczęście kwasy tłuszczowe omega-3 pomagają w tym zakresie poprzez zwiększenie przepływu krwi, a tym samym zwiększenie ilości tlenu, który trafia do pracujących mięśni.
Jedną z głównych przyczyn zmęczenia jest ograniczona zdolność organizmu do dostarczenia krwi do mięśni, a następnie z powrotem do serca. Zatem, jeśli możemy zwiększyć przepływ tlenu i krwi do mięśni podczas ćwiczeń, możemy zwiększyć wydajność.
Istnieją różne sposoby, w jakie omega-3 zwiększa wydajność.
*Poprawia przepływ krwi poprzez rozszerzenie tętnic
Pierwszym sposobem, w jaki omega-3 zwiększa wydajność jest poprawa przepływu krwi poprzez działanie na ściany tętnic. Badanie z 2007 r. wykazało, że omega-3 może powodować rozszerzenie śródbłonka tętnic.
Śródbłonek jest prostą warstwą komórek, która pokrywa całą wewnętrzną ścianę naczyń krwionośnych. Jest to bardzo aktywny organ, stale dostosowujący się w celu utrzymania homeostazy. Niestety stres często powoduje jego zwężenie. Jednakże badanie wykazało, że kwasy tłuszczowe omega-3 spowodowały, że śródbłonek tętniczy uległ rozszerzeniu, co doprowadziło do zwiększenia przepływu krwi (25).
*Omega-3 ma silne właściwości przeciwzapalne
Drugim sposobem, w jaki omega-3 poprawia przepływ krwi, są jego właściwości przeciwzapalne. Zarówno omega-3 jak i omega-6 wytwarzają hormony zwane eikozanoidami, które mogą mieć właściwości zapalne i przeciwzapalne. Jednakże, gdy równowaga między omega-6 a omega-3 zostaje zaburzona na rzecz omega-6 (co jest bardzo powszechne w diecie większości ludzi dzisiaj), zwiększa się produkcja eikozanoidów zapalnych. Dzieje się tak dlatego, że zarówno omega-6 jak i omega-3 konkurują o wykorzystanie tego samego enzymu – desaturazy delta-6.
Hormony zapalne produkowane przez nadmiar omega-6 – tromboksan (A2) i prostaglandyna (E2) – powodują zwężenie naczyń krwionośnych w tętnicach. Jednakże omega-3 oddziałuje z cyklooksygenazą (enzymem, który produkuje tromboksan (A2) i prostaglandynę (E2) z nadmiaru omega-6), aby zmniejszyć poziom tych hormonów. To z kolei zmniejsza agregację płytek krwi (lepkość komórek krwi), rozszerza naczynia krwionośne i poprawia krążenie (26-28).
*Wspomaga odkształcalność czerwonych krwinek
Po trzecie, innym kluczowym czynnikiem ograniczającym przepływ krwi i tlenu do mięśni jest usztywnienie erytrocytów (które są głównym rodzajem czerwonych krwinek w organizmie) podczas ćwiczeń (29), co zmniejsza cyrkulację tlenu (30). Erytrocyty to komórki bogate w hemoglobinę, cząsteczkę zawierającą żelazo, która wiąże tlen i jest odpowiedzialna za czerwony kolor krwi.
Powodem, dla którego stanowi to problem, jest fakt, że erytrocyty muszą przejść z tętnic do sieci naczyń włosowatych. To pomaga im dostarczać tlen i usuwać odpadowy dwutlenek węgla z tkanek organizmu, takich jak pracujące mięśnie. Naczynia włosowate są najmniejszymi naczyniami krwionośnymi organizmu i tworzą mikrokrążenie, które odbiera krew z tętnic, a następnie przekazuje ją do żył w celu recyrkulacji do serca.
Problem polega jednak na tym, że erytrocyty są zbyt duże, aby w naturalny sposób zmieścić się w sieci naczyń włosowatych w ich normalnym kształcie. Kapilary muszą być niezwykle wąskie i utrzymywać wysokie ciśnienie osmotyczne, aby zapewnić efektywną dyfuzję i wymianę pomiędzy krwią, która do nich wpływa, a otaczającymi je tkankami.
Z tego powodu błona komórkowa erytrocytu, która ma specjalną strukturę złożoną z białek i lipidów, musi pozostać elastyczna. Elastyczność ta pozwala komórce „odkształcać się”, aby zmieścić się w naczyniach włosowatych. Innymi słowy, elastyczność błony erytrocytu pozwala komórce przecisnąć się przez węższą kapilarę. Schemat tego zjawiska jest przedstawiony poniżej.
Odkształcalność krwinek czerwonych jest absolutnie niezbędna dla zdrowego funkcjonowania fizjologicznego. Brak odkształcalności krwinek czerwonych jest związany z wieloma problemami zdrowotnymi, takimi jak niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, a także wzrost lepkości krwi i oporu naczyniowego.
Przeprowadzono szereg badań, które wykazały, że suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-3 poprawia odkształcalność krwinek czerwonych (32, 33). Usztywnienie erytrocytów podczas treningu przypisuje się dodatkowej produkcji wolnych rodników podczas wysiłku fizycznego, które uszkadzają błony lipidowe krwinek (34). Dlatego też zmniejszone utlenianie lipidów oraz zwiększone dostarczanie tlenu i składników odżywczych do mięśni, wynikające z poprawy odkształcalności krwinek czerwonych przez olej rybny omega-3, może poprawić wydajność treningu i wyniki sportowe.
Omega-3 dla sportowców – co mówią badania naukowe?
Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie w Toronto i opublikowane w Journal of the International Society of Sports Nutrition wykazało, że u wysoko wytrenowanych sportowców suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-3 może zwiększyć wydajność sportową (35).
Badanie to jest pierwszym, które bezpośrednio mierzy wpływ oleju rybnego omega-3 na trening, wyniki sportowe i funkcje nerwowo-mięśniowe. Autorzy badali 31 mężczyzn, którzy rywalizowali w letnich sportach olimpijskich przez co najmniej 2 lata i przez ponad 12 godzin tygodniowo. Sporty te wymagały dobrej wytrzymałości siłowej i siłowo- wytrzymałościowej (np. wioślarstwo, żeglarstwo, triathlon, bieganie).
Żaden ze sportowców biorących udział w badaniu nie przyjmował omega-3 ani nie spożywał ponad 3 porcji tłustych ryb tygodniowo, za to każdy z nich przyjmował 1,1 g suplementu z omega-3 przez 21 dni. Wyniki wykazały znaczącą poprawę w aktywacji nerwowo-mięśniowej i wydolności beztlenowej u sportowców suplementujących omega-3.
Jednak w tym teście autorzy nie odnotowali znaczącej różnicy między grupą przyjmującą omega-3 a grupą kontrolną. Pomimo tego autorzy zauważyli w ich dyskusji na końcu badania, że poprzednie badania wykazały znaczny wzrost MVC przy suplementacji omega-3 (MVC – z ang. Maksymalny Dobrowolny Skurcz Izometryczny, znormalizowana metoda pomiaru siły mięśni). Różnica polega na tym, że uczestnicy tego badania przyjmowali 2 g omega-3 dziennie przez 90 dni (36).
Naukowcy doszli do wniosku, że suplementacja omega-3 przez 21 dni nie była wystarczająco długa, aby zaobserwować poprawę maksymalnej siły każdego sportowca. Inne badania wykazały również, że aby doszło do pełnej integracji DHA z wewnętrznymi błonami komórkowymi, może być konieczna suplementacja omega-3 trwająca do 10-12 tygodni (37).
Jak dużo oleju rybnego przyjmować w celu poprawy wydajności przy treningu?
Aby odczuć jak najwięcej korzyści z suplementacji omega-3 i zwiększonej odkształcalności czerwonych krwinek, zalecamy suplementację przez co najmniej 6 tygodni, a najlepiej dłużej. Pozwala to na wbudowanie omega-3 w błony komórkowe krwinek. Wniosek nasz wynika z faktu, że w innym badaniu nie stwierdzono poprawy w odkształcalności krwinek czerwonych po suplementacji olejem rybnym przez zaledwie 3 tygodnie (18).
W oparciu o te wyniki, zdecydowanie sugerujemy suplementację omega-3 przez co najmniej 10 tygodni, aby uzyskać pełną poprawę wydajności, najlepiej w dawce 2 gramów EPA/DHA (lub więcej) dziennie.
Jeśli chodzi o przyjmowanie oleju rybnego omega-3 w celu polepszenia treningu, istnieje wiele udokumentowanych korzyści. Hamuje on wydzielanie kortyzolu (który utrudniania wzrost mięśni i przyczynia się do produkcji tłuszczu), pomaga utrzymać energię, wspiera wzrost mięśni i zmniejsza bolesność. Omega-3 jest tak samo przydatny do ćwiczeń, jak każda maszyna czy zestaw ciężarów. Naprawdę może pomóc w wypracowaniu i zachowaniu prawidłowej rutyny treningu.
Źródła
[1] Noreen, Eric E., et al. “Effects of Supplemental Fish Oil on Resting Metabolic Rate, Body Composition, and Salivary Cortisol in Healthy Adults.” Journal of the International Society of Sports Nutrition, vol. 7, no. 1, 2010. Crossref, doi:10.1186/1550-2783-7-31. [2] Smith, Gordon I et al. “Omega-3 polyunsaturated fatty acids augment the muscle protein anabolic response to hyperinsulinaemia-hyperaminoacidaemia in healthy young and middle-aged men and women.” Clinical science (London, England : 1979) vol. 121,6 (2011): 267-78. doi:10.1042/CS20100597 [3] Tartibian, Bakhtiar, et al. “The Effects of Ingestion of Omega-3 Fatty Acids on Perceived Pain and External Symptoms of Delayed Onset Muscle Soreness in Untrained Men.” Clinical Journal of Sport Medicine, vol. 19, no. 2, 2009, pp. 115–19. Crossref, doi:10.1097/jsm.0b013e31819b51b3. [4] Jouris, Kelly B et al. “The Effect of Omega-3 Fatty Acid Supplementation on the Inflammatory Response to eccentric strength exercise.” Journal of sports science & medicine vol. 10,3 432-8. 1 Sep. 2011 [5] Alexander J.W., H.Saito, O.Trocki, C.K.Ogle (1986) The importance of lipid type in the diet after burn injury. Ann.Surg. 204:1-8. [6] Bergeron K., P.Julien, T.A.Davis, A.Myre, M.C.Thivierge (2007). Long-chain n-3 fatty acids enhance neonatal insulinregulated protein metabolism in piglets by differentially altering muscle lipid composition. J.Lipid.Res. 48:2396-2410. [7] Gingras A.A., P.J.White, P.Y.Chouinard, P.Julien, T.A. Davis, L.Dombrowski, Y.Couture, P.Dubreuil, A.Myre, K.Bergeron, A.Marette, M.C.Thivierge (2007) Long-chain omega-3 fatty acids regulate bovine whole-body protein metabolism by promoting muscle insulin signalling to the Akt-mTOR-S6K1 pathway and insulin sensitivity. J.Physiol. 579:269-284. [8] Noreen E.E., M.J.Sass, M.L.Crowe, V.A.Pabon, J.Brandauer, L.K.Averill (2010) Effects of supplemental fish oil on resting metabolic rate, body composition, and salivary cortisol in healthy adults. J.Int.Soc.Sports Nutr. 8:7-31. [9] Ryan A.M., J.V.Reynolds, L.Healy, M.Byrne, J.Moore, N.Brannelly, A.McHug, D.McCormack, P.Flood (2009) Enteral nutrition enriched with eicosapentaenoic acid (EPA) preserves lean body mass following esophageal cancer surgery: results of a double-blinded randomized controlled trial. Ann. Surg. 249:355-363. [10] Smith G.I., P.Atherton, D.N.Reeds, B.S.Mohammed, D.Rankin, M.J.Rennie, B.Mittendorfer (2010) Dietary omega- 3 fatty acid supplementation increases the rate of muscle protein synthesis in older adults: a randomized controlled trial. Am.J.Clin.Nutr. [11] Gordon I. Smith, Philip Atherton, Dominic N. Reeds, B. Selma Mohammed, Debbie Rankin, Michael J. Rennie, and Bettina Mittendorfer. Omega-3 polyunsaturated fatty acids augment the muscle protein anabolic response to hyperaminoacidemia-hyperinsulinemia in healthy young and middle aged men and women. Clin Sci (Lond). 2011 Sep; 121(6): 267–278. [12] Di Girolamo FG1, Situlin R, Mazzucco S, Valentini R, Toigo G, Biolo G. Omega-3 fatty acids and protein metabolism: enhancement of anabolic interventions for sarcopenia. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2014 Mar;17(2):145-50. [13] McDonald C1, Bauer J, Capra S. Omega-3 fatty acids and changes in LBM: alone or in synergy for better muscle health? Can J Physiol Pharmacol 2013 Jun;91(6):459-68. [14] Smith, G.I., et al., Omega-3 polyunsaturated fatty acids augment the muscle protein anabolic response to hyperinsulinaemia-hyperaminoacidaemia in healthy young and middle-aged men and women. Clin Sci (Lond), 2011. 121(6): p. 267-78. [15] Bodine, S.C., T.N.Stitt, M.Gonzalez, W.O.Kline, G.L. Stover, R.Bauerlein, E.Zlotchenko, A.Scrimgeour, J.C.Lawrence, D.J.Glass, G.D.Yancopoulos (2001) Akt/mTOR pathway is a crucial regulator of skeletal muscle hypertrophy and can prevent muscle atrophy in vivo. Nat.Cell.Biol. 3:1014–1019 [16] Thomas, G., M.N.Hall (1997) TOR signaling and control of cell growth. Curr.Opin.Cell Biol. 9:782-787. [17] Bodine, S.C., et al., Akt/mTOR pathway is a crucial regulator of skeletal muscle hypertrophy and can prevent muscle atrophy in vivo. Nat Cell Biol, 2001. 3(11): p. 1014-9. [18] Rommel, C., et al., Mediation of IGF-1-induced skeletal myotube hypertrophy by PI(3)K/Akt/mTOR and PI(3)K/Akt/GSK3 pathways. Nat Cell Biol, 2001. 3(11): p. 1009-13. [19] Baar, K. and K. Esser, Phosphorylation of p70(S6k) correlates with increased skeletal muscle mass following resistance exercise. Am J Physiol, 1999. 276(1 Pt 1): p. C120-7. [20] Whitehouse A.S., H.J.Smith, J.L.Drake, M.J.Tisdale (2001) Mechanism of attenuation of skeletal muscle protein catabolism in cancer cachexia by eicosapentaenoic acid. Cancer Res. 61:3604-3609. [21] Whitehouse A.S., M.J.Tisdale (2001) Downregulation of ubiquitin-dependent proteolysis by eicosapentaenoic acid in acute starvation. Biochem.Biophys.Res. 285:598-602. [22] Ross, J.A., A.G. Moses, and K.C. Fearon, The anti-catabolic effects of n-3 fatty acids. Curr Opin Clin Nutr Metab Care, 1999. 2(3): p. 219-26. [23] Smith, H.J., J. Khal, and M.J. Tisdale, Downregulation of ubiquitin-dependent protein degradation in murine myotubes during hyperthermia by eicosapentaenoic acid. Biochem Biophys Res Commun, 2005. 332(1): p. 83-8. [24] Delarue J, Matzinger O, Binnert C, Schneiter P, Chioléro R, Tappy L. Fish oil prevents the adrenal activation elicited by mental stress in healthy men. Diabetes Metab. 2003 Jun;29(3):289-95. [25] Hill A.M., J.D.Buckley, K.J.Murphy, P.R.C.Howe (2007) Combining fish-oil supplements with regular aerobic exercise improves body composition and cardiovascular disease risk factors. Am.J.Clin.Nutr. 85:1267-1274. [26] Hu, F.B., L.Bronner, W.C.Willett, M.J.Stampfer, K.M.Rexrode, C.M.Albert, J.E.Manson (2002) Fish and omega-3 fatty acid intake and risk of coronary heart disease in women. JAMA 287:1815-1821. [27] Trebble T.M., S.A.Wootton, E.A.Miles (2003) Prostaglandin E2 production and T-cell function after fish-oil supplementation: response to antioxidant co-supplementation. Am.J.Clin.Nutr. 78:376-382. [28] Robinson J.G., N.J.Stone (2006) Antiatherosclerotic and antithrombotic effects of omega-3 fatty acids. Am.J.Cardiol. 98:39i-49i. [29] Galea G., R.J.L.Davidson (1985) Hemorrheology of marathon running. Int.J.Sports.Med. 6:136-138. [30] Suzukawa M., M.Abbey, P.R.Howe, P.J.Nestel (1995) Effects of fish oil fatty acids on low density lipoprotein size, oxidizability, and uptake by macrophages. J.Lipid Res. 36:473-484. [31] Hosseini SM, Feng JJ. A particle-based model for the transport of erythrocytes in capillaries. Chemical Engineering Science 2009; 64:4488-97. [32] Cartwright I. J., A.G.Pockley, J.H.Galloway, M.Greaves, F.E.Preston (1985) The effects of dietary ω-3 polyunsaturated fatty acids on erythrocyte membrane phospholipids, erythrocyte deformability and blood viscosity in healthy volunteers. Atherosclerosis 55:267-281. [33] Terano T., A.Hirai, T.Hamazaki, S.Kobayashi, T.Fujita, Y.Tamura, A.Kumagai (1983) Effect of oral administration of highly purified eicosapentaenoic acid on platelet function, blood viscosity and red cell deformability in healthy human subjects. Atherosclerosis 46:321-331. [34] Szygula Z. (1990) Erythrocytic system under the influence of physical exercise and training. Sports Med. 10:181-197. [35] Evan J. H. Lewis, Peter W. Radonic, Thomas M. S. Wolever and Greg D. Wells. 21 days of mammalian omega-3 fatty acid supplementation improves aspects of neuromuscular function and performance in male athletes compared to olive oil placebo. Journal of the International Society of Sports Nutrition 2015, 12:28. [36] Rodacki C, Rodacki A, Pereira G, Naliwaiko K, Coelho I, Pequito D et al.. Fish-oil supplemenation enhances the effects of strength training in elderly women. Am J Clin Nutr. 2012; 95(2):428-36. [37] Stasi DD, Bernasconi R, Marchioli R, et al. 2004. Early modifications of fatty acid composition in plasma phospholipids, platelets and mononucleates of healthy volunteers after low doses of n3 polyunsaturated fatty acids. Eur J Clin Pharmacol 60: 183–190.
